Olszewski Henryk, urodzony 6 czerwca 1910 r., zawód: rolnik, żona Janina, zamieszkały w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewska Janina, urodzona 1913 r., zawód: rolniczka, mąż Henryk, zawód: rolnik, zamieszkała w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewska Maria, urodzona 1901 r., wdowa, zawód: rolniczka, zamieszkała w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewski Leon, urodzony 13 stycznia 1924 r., syn Marii, zamieszkały w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewski Marian, urodzony 1932 r., syn Marii, zamieszkały w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewska Krystyna, urodzona 1935 r., córka Henryka i Janiny, zamieszkała w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewski Jan, urodzony 1939 r., syn Henryka i Janiny, zamieszkały w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewski Bogdan, urodzony 1941 r., syn Henryka i Janiny, zamieszkały w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Olszewska Zofia, urodzona 1942 r., córka Henryka i Janiny, zamieszkała w okresie okupacji w Skórnicach-Kopalni.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Rodzina Olszewskich zamieszkiwała we wsi Skórnice-Kopalnia, gdzie prowadziła gospodarstwo rolne o powierzchni 8 ha. W dwóch sąsiadujących ze sobą domach mieszkali: Henryk Olszewski wraz z rodziną (z żoną Janiną i dziećmi – Krystyną, Janem, Bogdanem, Zofią) oraz jego macocha Maria z pasierbem Władysławem oraz synami Wojciechem, Leonem i Marianem. W październiku 1942 r. Olszewscy przyjęli pod swój dach 10 Żydów. Byli to członkowie pochodzącej z Sulejowa rodziny Wajntraub (matka Doba, syn Józef z żoną, syn Henryk z synem, syn Ignacy oraz córka Hanka z mężem) oraz ich kuzynki Rosenthal z Łodzi (kobieta z kilkunastoletnią córką). Początkowo Żydzi przebywali w mieszkaniu Olszewskich, później przenieśli się do specjalnej kryjówki, którą zbudowali dla nich Henryk i Wojciech Olszewscy. W kryjówce Żydzi mieszkali do wiosny 1943 r., przez cały ten okres Olszewscy dostarczali im także żywność. 16 kwietnia 1943 r. gospodarstwo Polaków zostało otoczone przez niemieckich żołnierzy, którzy prawdopodobnie mieli jakieś informacje o ukrywających się Żydach. Po odnalezieniu schronu Niemcy wrzucili do niego kilka granatów, wszyscy przebywający w nim Żydzi zginęli (ocalał tylko Ignacy Wajntraub i dziewczynka z rodziny Rosenthal, których w tym czasie nie było w środku). Maria, Marian, Janina, Krystyna, Jan, Bogdan i Zofia Olszewscy zostali rozstrzelani w pobliżu wejścia do schronu. Z całej rodziny przeżyli tylko Władysław i Wojciech Olszewscy, którzy przebywali od rana poza domem. Po zamordowaniu Żydów i Polaków Niemcy ograbili swe ofiary z wszelkich wartościowych rzeczy, a zabudowania spalili. Henryka i Leona Niemcy zabrali ze sobą. Obaj 3 czerwca 1943 r. zostali transportem z Radomia wywiezieni do KL Auschwitz. Henryk Olszewski (numer obozowy 123 572) został stamtąd w 1944 r. przeniesiony do KL Natzweiler, gdzie zmarł. Leon Olszewski (numer obozowy 123 573) zmarł w Auschwitz 31 grudnia 1943 r. Henryk, Janina, Maria i Leon Olszewscy zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata 6 sierpnia 1996 r.
Źródło: AIPN Ki, OKŚZpNP, S. 106/05/Zn, Akta główne śledztwa OKŚZpNP w Krakowie w sprawie zamordowania przez żandarmerię niemiecką w 1943 r. we wsi Skórnice-Kopalnia 7 osób z rodziny Olszewskich i 10 osób pochodzenia żydowskiego, t. 1–2; AIPN Ki, 53/25, Relacja dotycząca zamordowania przez Niemców [...] żydowskiej rodziny Wajntraub i ukrywającej ich polskiej rodziny Olszewskich; ibidem, 53/4557, Karna pomoc prawna – protokoły przesłuchań świadków w sprawach dotyczących zbrodni hitlerowskich (pomoc Żydom – Skórnice- -Kopalnia); ibidem, 53/4574, Karna pomoc prawna – protokoły przesłuchań świadków w sprawach dotyczących zbrodni hitlerowskich (pomoc Żydom); Yad Vashem, Departament Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, sygn. 7210.
Bibliografia: Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940–1944, red. F. Piper, I. Strzelecka, Warszawa–Oświęcim 2006, t. III, s. 1204; Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu – Polska, red. I. Gutman, red. wyd. polskiego D. Libionka, R. Kuwałek, A. Kopciowski, Kraków 2009, t. 2, s. 512; Księgi zgonów z Auschwitz: fragmenty. 3: Indeks nazwisk M–Z. Aneks, red. J. Dębski, S. Goldman, H. Jastrzębska, S. Kreuzhage, J. Parcer, München 1995, s. 883.
Autor: Edyta Krężołek
