Wachłaczenko Paweł, urodzony 28 maja 1910 r. w Kozienicach, syn Pawła i Julianny z domu Formińskiej, zawód: fryzjer, zamieszkały w okresie okupacji w Kozienicach.
Burghardt Jerzy, urodzony 26 lipca 1919 r. w Radomiu, syn Stanisława i Zofii z domu Pęczalskiej, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, żona Irena z domu Zawadzka, zawód: urzędnik, zamieszkały w okresie okupacji w Kozienicach.
Kostrzeba Ludwika, urodzona około 1897 r.23 w Woli Życkiej (powiat garwoliński), córka Andrzeja i Marianny, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, zawód: robotnica, zamieszkała w okresie okupacji w Kozienicach.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
W styczniu 1943 r. żandarmeria niemiecka aresztowała troje mieszkańców Kozienic: Pawła Wachłaczenkę (14 lub 16 stycznia24), Jerzego Burghardta (15 stycznia) oraz Ludwikę Kostrzebę (16 stycznia). 16 stycznia 1943 r. zostali osadzeni w więzieniu w Radomiu. Powodem aresztowania było ukrywanie przez nich osób narodowości żydowskiej (nazwiska nieznane). Ponadto Wachłaczenko ułatwiał Żydom ucieczkę z getta i kierował ich do Szydłowca, gdzie otrzymywali pomoc od innych osób. Wachłaczenko i Burghardt prawdopodobnie należeli do konspiracyjnej Organizacji Wojskowej, nie wiadomo jednak, czy działali na własną rękę, czy też wykonywali rozkazy organizacyjne. Okoliczności udzielenia pomocy Żydom oraz źródła, z których o fakcie tym dowiedzieli się Niemcy, pozostają nieznane. Paweł Wachłaczenko 15 kwietnia 1943 r. został deportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz (numer obozowy 115 545), gdzie przybył następnego dnia. Od końca maja 1943 r. przebywał w podobozie Auschwitz III Monowitz, a następnie 14 września 1944 r. został przetransportowany do filii obozu koncentracyjnego Flossenbürg w Litomierzycach (numer obozowy 30 633), gdzie doczekał wyzwolenia obozu. Jerzy Burghardt 24 czerwca 1943 r. również został wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz (numer obozowy 125 708). Z materiałów ewidencyjnych wynika, że w 1944 r. przeniesiono go wraz z dużą grupą więźniów do obozu koncentracyjnego Mauthausen. Jego dalsze losy pozostają nieznane; nic nie wskazuje jednak, że udało mu się doczekać końca wojny. Ludwika Kostrzeba według dokumentacji więzienia w Radomiu została zwolniona 15 kwietnia 1943 r. Jej dalsze losy pozostają nieznane.
Źródło: APMA-B, Ankiety Byłych Więźniów, sygn. mat./3939, ankieta 11.02.1963; ibidem, Numerowe wykazy mężczyzn; APR, Więzienie w Radomiu, W-825, Arkusz ewidencyjny Pawła Wachłaczenko; ibidem, K-877. Arkusz ewidencyjny Ludwiki Kostrzeby; ibidem, B-979. Arkusz ewidencyjny Jerzego Burghardta; www.straty.pl.
Bibliografia: Księga pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940–1944, red. F. Piper, I. Strzelecka, t. 2, Warszawa–Oświęcim 2006, s. 1105, 1114. Piątkowski S., Kozienice w latach wojny i okupacji (1939–1945) [w:] Kozienice. Monografia miasta, red. S. Piątkowski, Kozienice 2004; Piątkowski S., Więzienie niemieckie w Radomiu 1939–1945, Lublin 2009; Piątkowski S., Za pomoc Żydom osadzeni w więzieniu radomskim, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, nr 3, s. 42.
Autor: Sebastian Piątkowski
23 W dokumentach więziennych nie zapisano daty urodzenia Ludwiki Kostrzeby, adnotując jedynie, że w chwili aresztowania liczyła ona 46 lat.
24 W ankiecie byłego więźnia KL Auschwitz widnieje data aresztowania 14 stycznia 1943 r., natomiast w aktach więzienia radomskiego data 16 stycznia 1943 r.
