Bogdanowicz Anna z domu Wrońska, urodzona 16 sierpnia 1904 r.5 w Jaśle, mąż Marceli, zawód: nauczycielka, zamieszkała w okresie okupacji w Kielcach.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Anna Bogdanowicz w sierpniu 1942 r. pomogła Żydówce, Sarze Diller, z którą była zaprzyjaźniona, w ucieczce z getta w Jaśle. Sara, przebywając jeszcze w getcie, zdobyła fałszywą metrykę na nazwisko Maria Janina Dubiel i 14 sierpnia 1942 r. wraz z Anną wyjechała pociągiem do Kielc. Tam Bogdanowicz umieściła ją u swoich znajomych – małżeństwa Gościejów. Pomogła również Sarze w uzyskaniu fałszywego dowodu tożsamości, znalezieniu pracy i zdobyciu żywności. Ponadto współpracowała z komórką legalizacyjną, która dostarczała fałszywe dokumenty do getta w Kielcach. Kiedy w październiku 1942 r. aresztowane zostały w Jaśle osoby zaangażowane w organizację ucieczki Sary Diller (m.in. Julian Ney6 ), Anna Bogdanowicz (z obawy przed zadenuncjowaniem) przeniosła Sarę do znacznie oddalonej od Kielc leśniczówki. Sara podjęła tam pracę. Na skutek donosu sąsiadów 6 listopada 1942 r. Anna wraz z mężem i synem Antonim została aresztowana. Oskarżono ją o pomoc w organizowaniu ucieczki Żyda. Marcelego Bogdanowicza wraz z synem zwolniono po krótkim przesłuchaniu, Anna natomiast została osadzona w więzieniu w Kielcach. 16 grudnia 1942 r. wywieziono ją do Auschwitz (numer obozowy 27 226). Tam 14 czerwca 1943 r. zmarła na tyfus. Sara Diller, ostrzeżona przez Annę, opuściła kryjówkę w leśniczówce. Pod nowym nazwiskiem przeżyła wojnę, wyjechała za granicę. 19 września 1983 r. Instytut Yad Vashem nadał Annie Bogdanowicz tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.
Źródło: APKi, Więzienie w Kielcach, sygn. 1464, 1146. www.straty.pl.
Bibliografia: Ćwiakowska A., Zabawy w chowanego, Łódź 1997, s. 55–61. Diller S., Zginęła z mojego powodu, „Polityka” 1982, nr 9; Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych miejscowości Kieleczyzny 1940–1944, t. 4, red. F. Peiper, I. Strzelecka, Warszawa–Oświęcim 2006, s. 1969; Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu – Polska, red. I. Gutman, red. wydania polskiego D. Libionka, R. Kuwałek, A. Kopciowski, Kraków 2009, t. 1, s. 53; Księgi zgonów z Auschwitz: fragmenty. 2: Indeks nazwisk A–L, red. J. Dębski, S. Goldman, H. Jastrzębska, S. Kreuzhage, J. Parcer, München i in. 1995, s. 111. List of Poles Killed Helping Jews During the Holocaust (http://www.holocaustforgotten. com/list.htm); Massalski A, Meducki S., Kielce w latach okupacji hitlerowskiej 1939– –1945, Wrocław 2007; Urbański K., Zagłada Żydów w dystrykcie radomskim, Kraków 2004; Wieliczko M., Jasielskie w latach drugiej wojny światowej, Warszawa 1974, s. 185.
Autorzy: Edyta Krężołek, Tomasz Gonet
