Ożegalski Franciszek, urodzony 6 czerwca 1886 r. w Kamionnej koło Bochni, syn Josefa i Marii z domu Dylewskiej, wyznanie rzymskokatolickie, wykształcenie wyższe, major rezerwy armii austriackiej, w okresie okupacji niemieckiej zamieszkały we Lwowie.
Seweryn (Severin) Władysława, urodzona 18 października 1885 r. w Lubiczy koło Bród, narodowość niemiecka, wyznanie rzymskokatolickie, podczas okupacji niemieckiej zamieszkała we Lwowie.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Franciszek Ożegalski wyrobił swoim znajomym sprzed wybuchu wojny Siegmundowi, Eli i Leopoldowi Mannerom fałszywe dokumenty, które pozwoliły im wydostać się z drohobyckiego getta. Pośredniczył także w znalezieniu kryjówki dla Eli Manner u Eugeniusza Kędzierskiego, który od 19 kwietnia do 10 maja 1943 r. ukrywał ją pod piecem w kuchni. W marcu 1943 r. Ożegalski pomógł również ukryć Felicję Ebel wraz z dzieckiem, a dwa miesiące później także jej męża, u Władysławy Seweryn. Ponadto Ożegalski brał udział w znalezieniu schronienia dla ojca Mannera – Siegmunda – u volksdeutscha Tarczyły. Wszyscy udzielali pomocy za bardzo wysokim wynagrodzeniem. Kędzierski i Ożegalski zostali aresztowani 13 maja 1943 r. po tym, jak zatrzymany przez policję Leopold Manner wskazał miejsce kryjówki. 16 sierpnia 1943 r. zostali oni przetransportowani do więzienia sądowego, a cztery dni później do Niemieckiego Zakładu Karnego we Lwowie. W październiku prokuratura sformułowała akt oskarżenia. Kędzierski został uniewinniony i 20 lutego 1944 r. zwolniony z więzienia. Jako powód uniewinnienia podano brak ewidentnych dowodów, że udzielał schronienia świadomie. Ożegalskiego natomiast oskarżono o to, że zainspirował Kędzierskiego do czynu karalnego i przez samodzielne działanie udzielił pomocy Żydom przy opuszczeniu getta przez wystawienie fałszywych dokumentów. Na skutek próśb adwokata i córki Ireny 15 grudnia 1944 r. Hans Frank zamienił karę śmierci na 5 lat więzienia o zaostrzonym rygorze. Władysława Seweryn została aresztowana w połowie maja 1943 r. Podjęto wobec niej specjalny tok postępowania, co oznaczało oddzielenie jej sprawy karnej od sprawy Ożegalskiego i Kędzierskiego. Sąd Specjalny we Lwowie skazał ją 10 września 1943 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1944 r.
Źródło: AFB, Sąd Specjalny we Lwowie, R. 137/54
Autor: Aleksandra Namysło
Tłumaczenie materiałów źródłowych: Jakub Grudniewski
