Wajcman Antoni, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, żona Zofia, ojciec czwórki dzieci: Jadwigi, Stefana, Cecylii, Heleny, zamieszkały w okresie okupacji w Warszawie (Warschau), dystrykt warszawski, GG.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Jesienią 1941 r. Antoni Wajcman, mieszkający wraz z żoną Zofią oraz ich dziećmi w mieszkaniu przy ul. Grochowskiej 158/9 w Warszawie, postanowił przygarnąć pod swój dach Krystynę Kurc, czteroletnią córkę Raja i Zalman Kurców z Łodzi. Kurcowie po wcieleniu Łodzi do III Rzeszy, przenieśli się do Warszawy. Kiedy rozpoczęto likwidację getta warszawskiego, żydowska rodzina zwróciła się do Wajcmanów z prośbą o pomoc. Mieszkanie Wajcmanów wielokrotnie służyło jako tymczasowe miejsce pobytu dla wielu potrzebujących. W związku z rosnącym niebezpieczeństwem zięć Wajcmanów Lucjan Janiszewski, mąż ich córki Cecylii, postanowił wyrobić fałszywe dokumenty, poświadczające, że Krystyna Kurc jest ich dzieckiem. W działaniach tych czynny udział brała Zofia Wajcman. W późniejszym czasie Janiszewscy wyjechali do Rembertowa, gdzie Lucjan rozpoczął pracę jako fryzjer w niemieckiej armii. Tuż przed zakończeniem okupacji miasta małżeństwo musiało jednak uciec do Warszawy. Powodem tej decyzji było zdekonspirowanie pochodzenia Krystyny. Pomoc udzielana ludności żydowskiej spotykała się z oporem sąsiedztwa rodziny Wajcman. Ich warszawskie mieszkanie było wielokrotnie nachodzone przez Gestapo i żandarmerię wojskową. W konsekwencji tych rewizji mieszkańcy zostali obrabowani. Antoni Wajcman był też kilkakrotnie pobity.13 września 1979 r. Antoni i Zofia Wajcmanowie, Lucjan i Cecylia Janiszewscy zostali uhonorowani tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Źródła: AŻIH, 301/472, Zbiór reacji z czasów Zagłady, Relacja Antoniego Wajcmana, k. 1–3.
Bibliografia: Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 2 [N–Ż], red. I. Gutman, red. wyd. pol. D. Libionka, R. Kuwałek, A. Kopciowski, Kraków 2009, s. 785; The Righteous Among The Nations database, http://db.yadvashem.org/righteous/family.html?language=en&itemId=4035398, dostęp 8 II 2015 r.
Autor: Kamil Bielas
