× Zamknij
× zamknij menu

Indeks represjonowanych

Tylawska z d. Prygnar Anastazja

Tylawska z d. Prygnar Anastazja, urodzona 6 stycznia 1908 r. w Rozdzielu, córka Grzegorza i Marii z d. Murianka, narodowość polska, wyznanie greckokatolickie, rolniczka, zamieszkała w Rozdzielu, Kreishaupt. Jaslo, dystrykt krakowski, GG.

 

Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:

Anastazja Tylawska razem z mężem Dionizym i czwórką dzieci: Mikołajem, Leną, Marią i Janem, mieszkała podczas okupacji niemieckiej w Rozdzielu. Udzielała pomocy Lejbie Joskowi z Męciny Wielkiej, który co pewien czas przychodził do niej po żywność. Mężczyzna prawdopodobnie ukrywał się w okolicznych lasach przez okres ok. dwóch lat. 26 stycznia 1944 r. do domu Anastazji przyszedł Josek. Oprócz kobiety nie było wtedy żadnego z domowników. Kiedy Josek posilał się u Tylawskiej, zjawili się dwaj policjanci ukraińscy z placówki w Ropicy Dolnej, Michał Armeluk i drugi nazwiskiem Gunia, którzy już od pewnego czasu tropili Joska. Tego dnia spadł świeży śnieg, co ułatwiło im odnalezienie miejsca, gdzie otrzymywał pomoc. Armeluk aresztował Żyda i w chwili, gdy wychodzili od Tylawskiej, zastrzelił go na progu domu. Następnie, po wyprowadzeniu przed budynek Anastazji będącej w piątym miesiącu ciąży, wspomniany policjant ukraiński oddał do niej strzał w tył głowy. Kobieta zginęła na miejscu, osieracając czwórkę dzieci. Jej męża Dionizego nie było w tym czasie w domu, dzięki czemu uniknął śmierci. Przez dłuższy czas musiał się ukrywać, wówczas jego dziećmi opiekowali się sąsiedzi.


Źródła: AIPN Rz, S 17/81, Zbrodnie na terenie gminy zbiorowej w Lipinach (pow. gorlicki), Wyciąg z akt zgonu, k. 7, Protokół przesłuchania Stefana Tylawskiego, k. 43; Muzeum Regionalne w Bieczu, A, mps, Spis wydarzeń martyrologicznych w latach II wojny światowej z terenu Biecza i okolic. Ludność Biecza przed i po okupacji, b.d., b.p.; Relacja Anny Rydzewskiej z 8 V 2013 r. (w zbiorach autora); Relacja Mikołaja Tylawskiego z 20 VIII 2012 r. (w zbiorach autora); ibidem, IPN Rz 191/549, Pismo Komendanta Milicji Obywatelskiej powiatu gorlickiego, mjr. Stanisława Pietrzyckiego do Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Rzeszowie z 7 V 1968 r., k. 10; ibidem, IPN Rz 191/191, OKŚZpNP, Rejestr miejsc i faktów zbrodni hitlerowskich z powiatu Gorlice 1939–1945, k. 58.

Bibliografia: Kalisz M., Rączy E., Dzieje społeczności żydowskiej powiatu gorlickiego podczas okupacji niemieckiej 1939–1945, Rzeszów 2015, s. 89–90; Dusza L., Kryptonim „Nadleśnictwo 14”. Z dziejów konspiracji w Gorlickiem, Warszawa 1981, s. 198.

Autor: Michał Kalisz 

Wpis pochodzi z:

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej


Opis oraz gdzie kupić