Strutyńska-Sidorow Kazimiera, urodzona 20 września 1923 r., córka Klaudiusza i Marii, zamieszkała w okresie okupacji w Drohobyczu, Kreishaupt. Drohobycz, dystrykt Galicja, GG.
Strutyńska z d. Gajewska Maria, urodzona 2 lutego 1888 r. w Bobowej, córka Tadeusza i Władysławy, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, nauczycielka, zamieszkała w okresie okupacji w Drohobyczu, Kreishaupt. Drohobycz, dystrykt Galicja, GG.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Maria Strutyńska wraz ze swoimi dziećmi (dwie córki i dwóch synów) udzielała w okresie okupacji niemieckiej schronienia 13 Żydom pochodzącym z Drohobycza i okolic. Wiosną 1942 r. w domu Strutyńskich zamieszkała wdowa Mina Hennefeld z córką Lidią i kuzynką Szanką Kluberg. Po pewnym czasie Mina Hennefeld zwróciła się do Marii Strutyńskiej z prośbą o przyjęcie pod opiekę swoich starszych już rodziców, Kreplów z Truskawca. Do nich dołączyła też córka Kreplów Sabina Zussmanowa wraz z dwojgiem dzieci: Mańkiem i Sewerynem. Później Maria zgodziła się na ukrycie w domu kolejnych dzieci Kreplów, tj. Lolka i Frydy. Właścicielka domu postanowiła pomóc też swojej przyjaciółce Gustawie Liberman oraz jej siostrze Sabinie Herman i jej mężowi. Maria wraz z dziećmi organizowała dla ukrywających się Żydów żywność oraz najpotrzebniejsze przedmioty codziennego użytku. Ukrywający się, chcąc wesprzeć swoich dobroczyńców, przekazali im na wymianę cenne przedmioty, których wartość najpewniej tylko przez pewien czas pozwalała pokrywać koszty zakupu żywności. Maria pomogła też Harremu Zaimerowi – przekazała mu metrykę chrztu swojego syna Antoniego, dzięki której Harry zdołał wyrobić paszport i wyjechać do Szwajcarii. W czerwcu 1943 r. rodzina Strutyńskich została zadenuncjowana przez sąsiada narodowości ukraińskiej. Wieczorem ich dom przeszukali funkcjonariusze Gestapo i ukraińscy policjanci. Mieszkańcy nie zdążyli przedostać się do piwnicy i zostali znalezieni w pokoju oraz na poddaszu. Gestapo aresztowało Marię Strutyńską z córką Kazimierą i dwunastu ukrywających się Żydów. Uciec zdołała Lidia Hennefeld, która jednak w późniejszym czasie została zamordowana przez Gestapo w miejscowej cegielni, gdzie pracowała50. W trakcie rewizji Gestapo w mieszkaniu nieobecni byli Stanisław i Lech, natomiast Teresie udało się wydostać przez okno. Mieszkanie zostało splądrowane, a dzieci Marii zmuszono do ukrywania się poza miejscem zamieszkania. Dwunastu pochwyconych prawdopodobnie stracono, a Marię Strutyńską początkowo osadzono w więzieniu w Drohobyczu. Następnie została przewieziona do więzienia we Lwowie, gdzie najprawdopodobniej w marcu 1944 r. wykonano na niej wyrok śmierci. Kazimiera Strutyńska została zwolniona po przesłuchaniu, na którym zdołała przekonać policję, że o udzielanej pomocy nic nie wiedziała, a sama w tym czasie była obłożnie chora i rodzina o niczym jej nie informowała. 29 marca 1990 r. Strutyńska Teresa i jej córka Teresa Jadwiga Strutyńska-Christow zostały uhonorowane tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Źródła: AYV, M. 31.2/4482, Collection of the Righteous Among the Nations Department.
Bibliografia: The Righteous Among The Nations database, http://db.yadvashem.org/righteous/ family.html?language=en&itemId=4044156, dostęp 5 XII 2014 r.; Rodzina Strutyńskich, https:// sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/wiecej-o-rodzinie-strutynskich, dostęp 11 IV 2019 r.
Autor: Kamil Bielas
