Stokowska z d. Luty Janina, urodzona 2 marca 1915 r., narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, zamieszkała w okresie okupacji w Krakowie (Krakau), dystrykt krakowski, GG.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Przed wojną Janina Luty poznała Jakuba Haubenstocka, po pewnym czasie znajomość ta przerodziła się w przyjaźń. Kilka miesięcy później we wrześniu 1939 r. Jakub został wcielony do armii polskiej. W trakcie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli jako jeniec wojenny. W październiku uciekł z transportu do Rzeszy i wrócił do Krakowa. Po powrocie zwrócił się o pomoc do Janiny. Ta wynajęła dla niego pokój i wspomogła go finansowo. W 1941 r., kiedy Jakub został zmuszony, by wraz z rodziną przenieść się na teren getta, Janina dostarczała im żywność i inne potrzebne artykuły. W trakcie likwidacji getta w 1943 r. cała rodzina Haubenstocków trafiła do obozu ZAL Plaszow. Za pomocą kontaktów z AK Janina zdołała dostarczyć przyjacielowi fałszywe dokumenty (na nazwisko Jan Stokowski), dzięki temu zdołał on uciec z likwidowanego getta. Po tym wydarzeniu ponownie wynajęła dla potrzebującego pomocy mieszkanie i dostarczała mu żywność oraz leki. Pracownicy sklepu, w którym zaopatrywała się Janina, podejrzewali ją o pomoc w ukrywaniu ludności żydowskiej. Poinformowali o tym mieszkańców kamienicy, w której wynajmowała mieszkanie dla Jakuba, ci natomiast donieśli o całej sprawie na Gestapo. Od grudnia 1944 r. dom Janiny i jej rodziców był rewidowany. Oskarżoną zaś wzywano na przesłuchania, które bywały dla niej ciężkie z uwagi na stosowanie przemocy psychicznej i fizycznej. Jest prawdopodobne, że jeszcze przed końcem okupacji Krakowa w styczniu 1945 r. Janina opuściła rodzinny dom i ukrywała się z Jakubem w bliżej nieokreślonym miejscu. 9 września 1982 r. Janina Stokowska została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.
Źródła: AŻIH, Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem, 349/24/105, Sprawa Janiny Stokowskiej, k. 5–8.
Bibliografia: Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 2 [N–Ż], red. I. Gutman, red. wyd. pol. D. Libionka, R. Kuwałek, A. Kopciowski, Kraków 2009, s. 415; The Righteous Among The Nations database, http://db.yadvashem.org/righteous/family.html?language=en&itemId=4044153, dostęp 24 II 2015 r.
Autor: Kamil Bielas
