× Zamknij
× zamknij menu

Indeks represjonowanych

Noiszewska Bogumiła, Wołowska Kazimiera

Noiszewska Bogumiła43, urodzona 11 maja 1885 r. w folwarku Osnaszki (gm. Bohiń), córka Kazimierza i Marii z d. Andruszkiewicz, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, siostra zakonu Niepokalanego Poczęcia NMP (imię zakonne Ewa Maria), lekarz, zamieszkała w okresie okupacji w Słonimiu, dystrykt Slonim Generalny Okręg Białorusi (Generalbezirk Weißruthenien), Komisariat Rzeszy Wschód.

Wołowska Kazimiera, urodzona 12 października 1879 r. w Lublinie, córka Józefa i Marii z d. Buszczyńskiej, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, siostra zakonu Niepokalanego Poczęcia NMP (imię zakonne Marta Maria), przełożona klasztoru w Słonimiu, zamieszkała w okresie okupacji w Słonimiu, dystrykt Slonim Generalny Okręg Białorusi (Generalbezirk Weißruthenien), Komisariat Rzeszy Wschód.

 

Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:

Ewa Bogumiła Noiszewska w czasie okupacji pracowała jako lekarz na terenie szpitala i miejskiej polikliniki w Słonimiu, gdzie za zgodą swojej przełożonej Marty Kazimiery Wołowskiej udzielała pomocy ludności żydowskiej. Wypisywała recepty, ułatwiając zdobycie lekarstw, oraz ukrywała zbiegów z getta. Czynny udział w akcji niesienia pomocy brała także s. Marta Kazimiera Wołowska, zwłaszcza po 29 czerwca 1942 r., kiedy Niemcy przystąpili do likwidacji getta słonimskiego. Siostry ukrywały Żydów na terenie klasztoru (m.in. rodzinę Kagan), chrzciły żydowskie dzieci oraz wystawiały dokumenty potwierdzające ich katolickie pochodzenie. W niesieniu pomocy współpracował z nimi jezuita ojciec Adam Sztark44. 8 września 1942 r. s. Marta została wezwana na przesłuchanie do placówki Gestapo, gdzie grożono jej represjami wobec klasztoru oraz sióstr, jeśli nie zaprzestaną udzielania pomocy. Mimo gróźb niepokalanki kontynuowały swoją działalność. 18 grudnia 1942 r. Gestapo wkroczyło do klasztoru z zamiarem aresztowania s. Marty i s. Ewy. Ta ostania została zatrzymana, ponieważ przy jednym ze złapanych Żydów Niemcy znaleźli receptę, którą wystawiła. Obie siostry przewieziono do lokalnego więzienia, gdzie przetrzymywano także innych zatrzymanych w tym dniu. Na miejscu Kazimiera Wołowska została pobita przez gestapowca, ponieważ nie chciała oddać krzyża, który wzięła ze sobą. Następnego dnia, ok. godziny 5.00 rano aresztowanych załadowano na samochody ciężarowe i wywieziono na położoną 2 km od Słonimia Górę Pietralewicką, gdzie w masowej egzekucji zostało rozstrzelanych ok. 600 osób, w tym obie zakonnice.


Źródła: Archiwum Główne Sióstr Niepokalanek, Szymanów.

Bibliografia: Bartoszewski G. OFMCap., Męczeństwo i proces beatyfikacyjny s. Marty Wołowskiej (1879–1942) [w:] Bł. Marta Wołowska (1879–1942) – sylwetka duchowna, red. ks. M. Chmielewski, Lublin 2005, s. 79–87; Galiński A., Martyrologia duchowieństwa katolickiego w latach 1939–1945 w świetle dokumentów IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu, „Przegląd Zachodni” 2003, październik–grudzień, R. 59, nr 4, s. 142; Glickson J.D., Sprawiedliwe wśród narodów świata [w:] Błogosławiona Lublinianka Marta Wołowska (1879–1942) – świadek wiary, red. ks. M. Chmielewski, Lublin 2012, s. 105–109; Janecki Ł., Dzieje parafii pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymanowie, prom. dr hab. Z. Gnat-Wieteska, Warszawa 2007, Biblioteka Główna UKSW, 153942, s. 132; Kałuski M., Wypełniali przykazanie miłosierdzia. Polski Kościół i polscy katolicy wobec holocaustu, Warszawa 2000, s. 140, 166; Księga Żydów ostrołęckich, red. wyd. izrael. I. Iwri, red. wyd. pol. J. Gołota, A. Wołosz, Ostrołęka 2002, s. 340–341; Kurek‑Lesik E., Gdy klasztor znaczył życie. Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939–1945, Warszawa 1992, s. 55; Kurek‑Lesik E., Udział zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939–1945, „Dzieje Najnowsze. Kwartalnik poświęcony historii XX wieku” 1986, R. 18, nr 3–4, s. 262; Phayer M., The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965, Bloomington 2000, s. 122; Zagrajek A., Bł. Marta Wołowska (1879–1942) – rys biograficzny [w:] Bł. Marta Wołowska (1879–1942) – sylwetka duchowna, red. ks. M. Chmielewski, Lublin 2005, s. 40–46; Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, http://www.straty.pl, dostęp 2 XII 2014 r.; Strasburger A. CSIC, Znałam Błogosławioną… Rys biograficzny siostry Marty Wołowskiej [w:] Błogosławiona Lublinianka Marta Wołowska (1879–1942) – świadek wiary, red. ks. M. Chmielewski, Lublin 2012, s. 72–82; Świat NIEpożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII–XX wieku, red. K. Jasiewicz, Warszawa 2004, s. 737, 739–740. Zajączkowski W., Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 223;

Autor: Paweł Zawisza

 

43 Pojawia się także zapis nazwiska: Nojszewska, Naiszewska, Najszewska, Noyszewska.

44 Pojawia się także zapis nazwiska: Stark. 

 

Wpis pochodzi z:

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej


Opis oraz gdzie kupić