Kunyszewski Józef, urodzony 16 marca 1907 r., syn Rudolfa i Anny z d. Rak, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, fotograf, zamieszkały w okresie okupacji niemieckiej w Rzeszowie (Reichshof), dystrykt krakowski, GG.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Od 1940 r. Józef Kunyszewski zatrudniony był w zakładzie fotograficznym Borysa Bresnera w Rzeszowie. Wykorzystując ten fakt, wykonywał dla Żydów zdjęcia do fałszywych kenkart. Latem 1942 r., na prośbę swojego kolegi Jana Witosławskiego, wykonał zdjęcie do kenkarty dla Żydówki Frydy Zelman, którą Witosławski ukrywał u siebie w mieszkaniu. Kunyszewski postarał się także w magistracie o wyrobienie dla Zelman tzw. aryjskich dokumentów. Dostarczył je Witosławskiemu, a ten przekazał je kobiecie. Następnie oboje wyjechali do Krakowa i tam w bliżej nieznanych okolicznościach zostali aresztowani. Podczas przesłuchania Witosławski i Zelman zeznali, że to Józef Kunyszewski dostarczył im dokumenty. Na tej podstawie 10 listopada 1943 r. funkcjonariusze Gestapo z Rzeszowa aresztowali Kunyszewskiego. Podczas przesłuchań Polak konsekwentnie zaprzeczał, że wyrobił Frydzie Zelman fałszywe dokumenty. W więzieniu w Rzeszowie Kunyszewski przebywał sześć tygodni i został wypuszczony na wolność. Swoje zwolnienie zawdzięczał wstawiennictwu kierownika wydziału śledczego policji kryminalnej w Rzeszowie o nazwisku Paprocki, który był jego dobrym znajomym. Po wyjściu z więzienia Kunyszewski utrzymywał także kontakty z Aloisem Zielińskim, funkcjonariuszem Gestapo w Rzeszowie. To wzbudziło podejrzenia członków Armii Krajowej o współpracę Kunyszewskiego z Niemcami. Został za to skazany na karę śmierci. Od wykonania wyroku jednak odstąpiono, ponieważ Józef Kunyszewski po raz kolejny został aresztowany przez funkcjonariuszy Gestapo w Rzeszowie. W więzieniu w Rzeszowie przebywał do 24 lipca 1944 r., a następnie został przewieziony do Krakowa. Trzy dni później, tj. 27 lipca 1944 r., został zwolniony i wrócił do rodzinnego miasta. 6 stycznia 1945 r. Józefa Kunyszewskiego aresztowali z kolei funkcjonariusze Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie pod zarzutem współpracy z rzeszowskim Gestapo. Nie udowodniono mu jednak kolaboracji. 9 kwietnia 1945 r. śledztwo zostało umorzone przez wiceprokuratora Specjalnego Sądu Karnego w Rzeszowie, a w czerwcu 1945 r. Kunyszewski został zwolniony z więzienia.
Źródła: AIPN Rz, Sąd Okręgowy w Rzeszowie, IPN Rz 366/90, Akta Prokuratora Sądu Okręgowego w Rzeszowie w sprawie Józefa Kunyszewskiego; AIPN Rz, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych, IPN-Rz-055/48, Sprawa Obiektowa Kryptonim „Kadra”, t. 5, Wykaz konfidentów z terenu Rzeszowa i powiatu z okresu okupacji niemieckiej, odpis z 4 VIII 1944 r., k. 48.
Bibliografia: Rączy E., Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939–1945, Rzeszów 2008, s. 87.
Autor: Elżbieta Rączy
