× Zamknij
× zamknij menu

Indeks represjonowanych

Kaszyński Stanisław, Kaszyńska Karolina

Kaszyński Stanisław, urodzony 16 listopada 1903 r., narodowość polska, sekretarz w Urzędzie Gminy w Chełmnie n. Nerem, zamieszkały w okresie okupacji w Chełmnie n. Nerem, Landkreis Warthbrücken (powiat Koło), rejencja łódzka, Kraj Warty.

Kaszyńska Karolina, urodzona 20 października 1909 r., narodowość polska, zamieszkała w okresie okupacji w Chełmnie n. Nerem, Landkreis Warthbrücken (powiat Koło), rejencja łódzka, Kraj Warty.

 

Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:

Stanisław Kaszyński pracował na stanowisku sekretarza gminy Chełmno. Był on świadkiem budowy pierwszego obozu zagłady na okupowanych przez Niemców ziemiach polskich – KL Kulmhof. Informacje prawdopodobnie czerpał z rozmów telefonicznych, które przeprowadzali Niemcy korzystający początkowo z telefonu w gminie. Kaszyński widział konieczność zaalarmowania władz Polskiego Państwa Podziemnego i państw zachodnich o gehennie Żydów w tym o obozie, co też uczynił zaledwie miesiąc od rozpoczęcia jego funkcjonowania. W tym celu wysłał list, prawdopodobnie skierowany do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Szwajcarii lub Szwajcarskiego Konsulatu w Berlinie. Choć nie da się dzisiaj dokładnie ustalić okoliczności, w jakich policja niemiecka dowiedziała się o liście, to pewne jest, że został on przechwycony. Kaszyński został aresztowany 31 stycznia 1942 r. w miejscu pracy i zaprowadzony do znajdującego się tuż obok pałacu, który zajmowało prowadzące akcję eksterminacji tzw. Sonderkomando Lange. Odbywał się tam załadunek ofiar do tzw. Gaswagen (samochodów-komór gazowych). Kaszyński został zamordowany 2 lub 5 lutego 1942 r., prawdopodobnie w lesie koło Rzuchowa. Według jednej z wersji został zastrzelony w czasie próby ucieczki. Według innej z wersji po krótkim śledztwie w siedzibie gminy został wyprowadzony do wądołu między kościołem a pałacem i zastrzelony. Data śmierci podana w postanowieniu Sądu Grodzkiego w Kole to 28 lipca 1942 r. Żona Kaszyńskiego, Karolina, została aresztowana 2 lutego 1942 r. prawdopodobnie w ramach represji za pisanie przez męża listów z informacjami o zagładzie Żydów w Chełmnie n. Nerem. W czasie przesłuchania została dotkliwie pobita mimo zaawansowanej ciąży. 3 lutego 1942 r. została przewieziona do więzienia w Łodzi, a jej dalsze losy są nieznane. Według jednej z wersji została osadzona w obozie w Radogoszczy, gdzie zmarła. Na podstawie postanowienia Sądu Grodzkiego w Kole datę śmierci ustalono na dzień 9 maja 1946 r. Kaszyńscy osierocili czworo małych dzieci.


Źródła: AŻIH, Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem, 349/24/86, s. 7–12; Archiwum Państwowe Poznaniu Oddział w Koninie, Akta Sądu Grodzkiego w Kole, 2687, s. 1–25; Sprawa cywilna Stanisława Kaszyńskiego o stwierdzenie zgonu Stanisława Kaszyńskiego, Zg 56/48; ibidem, Akta Sądu Grodzkiego w Kole, 2688, s. 1–42; Sprawa cywilna Stanisława Kaszyńskiego o stwierdzenie zgonu Karoliny Kaszyńskiej, Zg 47/48; Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, OKBZN w Bydgoszczy, 1844/952.

Bibliografia: Bartelski L.M., Pamięć żywa, Warszawa, 1977, s. 156; Bednarz W., Obóz straceń w Chełmnie nad Nerem, Warszawa 1946, s. 34; Pawlicka-Nowak Ł., Mówią świadkowie Chełmna, Konin–Łódź 2004, s. 136; Serwański E., Obóz zagłady w Chełmnie nad Nerem, Poznań 1964, s. 42; Siepracka D., Stanisław Kaszyński. Próby rozpowszechniania informacji na temat obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem [w:] „Kto w takich czasach Żydów przechowuje?”… Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namysło, Warszawa, 2009, s. 228–251; Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie, dostęp 12 VI 2018 r.; Zajączkowski W., Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 136.

Autor: Monika Taras 

Wpis pochodzi z:

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej


Opis oraz gdzie kupić