Dzik Tadeusz, urodzony 31 sierpnia 1915 r. w Krakowie, syn Bartłomieja i Heleny, prawnik, w okresie okupacji zamieszkały w Krakowie (Krakau), dystrykt krakowski, GG.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
W trakcie okupacji udzielał pomocy m.in. rodzinie szkolnego kolegi, Maksymiliana Wahla, z którym uczęszczał do jednej klasy w Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Krakowie. Obaj studiowali także na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tadeusz Dzik był studentem na Wydziale Prawa, a Maksymilian na Wydziale Chemii. Znał także brata Maksymiliana, Juliana, oraz ich siostrę Polę, która tuż przed wybuchem wojny wyszła za mąż i przyjęła nazwisko Szechner. Podczas wojny Tadeusz Dzik pracował w Elektrowni Miejskiej, gdzie zajmował się m.in. odczytywaniem i spisywaniem wartości liczników pomiarowych w domach. Wykorzystując przepustkę firmową, wchodził na teren getta krakowskiego. Dzięki temu mógł pomagać mieszkającej tam rodzinie Wahlów – Leonowi i jego żonie oraz dzieciom: Poli, Maksymilianowi, Fryderykowi i Julianowi. W trakcie masowych akcji deportacyjnych do obozu zagłady w Bełżcu (czerwiec i październik 1942 r.) wyprowadzał ich z getta, a po zakończeniu akcji pomagał im bezpiecznie wrócić. Zorganizował też dla nich fałszywe dokumenty. Kenkarty wykonywał mężczyzna o nazwisku Żuchowicz, a ich koszt pokryła rodzina Wahlów. Ponadto Dzik dostarczał także fałszywe dokumenty dla innych mieszkańców getta krakowskiego, m.in.: Samuela Scheindlingera, Runi Graj i jej brata, Izydora Morgensterna i jego żony Heleny oraz Sary Stern i jej męża. Płacili za nie sami zainteresowani, a Tadeusz Dzik za udzielaną pomoc nie pobierał dodatkowych opłat. Tadeusz Dzik pomógł Poli Wahl-Szechner, która nie chciała przebywać w getcie krakowskim, wyjechać do rodzinnej miejscowości swojego ojca, Woli Dębowieckiej w powiecie jasielskim, i zorganizował dla niej mieszkanie u rolnika Praszka. Młoda kobieta funkcjonowała tam jako Polka o nazwisku Paulina Stebnicka, która ukrywa się przed Niemcami, ponieważ nie wyjechała na roboty przymusowe. Na wieść o śmiertelnej chorobie matki – po miesięcznym pobycie w Woli Dębowieckiej wróciła do Krakowa. Nie mogła jednak wejść do getta, dlatego przez Dzika podała list dla matki. Następnie sama wyjechała do Wieliczki. List ten później stał się jednym z dowodów podczas aresztowania Tadeusza Dzika przez Niemców. Kilka dni po tym wydarzeniu Tadeusz Dzik został zatrzymany przez Obersturmführera Hüblingera z Gestapo. Niemcy od pewnego czasu obserwowali jego działalność. W trakcie przesłuchania był bity. Jednak po przesłuchaniu, złożeniu wyjaśnień w sprawie wspomnianego listu oraz pobiciu został z braku dowodów wypuszczony. Odtąd jednak musiał zachowywać się ostrożniej i zwracać uwagę na śledzących go od czasu do czasu funkcjonariuszy. Nie przerwało to jednak jego pomocy dla Poli Wahl-Szechner. Przy wsparciu siostry Janiny Trent zorganizował dla niej mieszkanie w Skawinie pod Krakowem, u Marii Kiebuzińskiej, teściowej burmistrza Skawiny. Funkcjonowała tam pod nazwiskiem Stebnicka. Kobieta otrzymała także pracę w miejscowym szpitalu. Prócz wsparcia dla rodziny Wahlów Tadeusz Dzik udzielał także pomocy Frani Bilfeld, którą poznał w getcie krakowskim. Po likwidacji getta dziewczyna dostała się do placówki w obozie przy fabryce „Kabel” w Krakowie. Za pośrednictwem Polaka Edwarda Kandelki Dzik podawał jej tam żywność. Frania przeżyła wojnę i wyszła za mąż za mężczyznę o nazwisku Reisman. Wyjechała do Francji, a później do Izraela. Nie wszyscy z rodziny Wahlów przetrwali do końca II wojny światowej. Pola Wahl przeżyła okupację, a po wojnie utrzymywała kontakt z Tadeuszem Dzikiem aż do swojej śmierci w 1982 r. Leon Wahl zginął w KL Auschwitz, jego żona zaś zmarła w getcie krakowskim na tyfus. Maksymilian zginął w KL Mauthausen, a Fryderyk został zastrzelony po tzw. aryjskiej stronie. Przeżył Julian Wahl. Za bezinteresowną pomoc niesioną Żydom Tadeusz Dzik 19 grudnia 1985 r. został uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Źródła: AŻIH, Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem, 349/24/180; AYV, M.31.2/3314, Collection of the Righteous Among the Nations Department.
Bibliografia: Biberstein A., Zagłada Żydów w Krakowie, Kraków 2001; Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 1 [A–M], red. I. Gutman, red. pol. D. Libionka, R. Kuwałek, A. Kopciowski, Kraków 2009, s. 153– –154; Grądzka-Rejak M., Dzik Tadeusz, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/ historia-pomocy-dzik-tadeusz, dostęp 14 IV 2019 r.
Autor: Martyna Grądzka-Rejak
