Dróżdż Filip, urodzony 14 maja 1900 r., narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, robotnik leśny, budowlaniec, rolnik, zamieszkały w Dąbrowie, Kreishaupt. Tomaszów Mazowiecki, dystrykt radomski, GG.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Na przełomie lat 1942 i 1943 w czasie likwidacji getta w Tomaszowie Mazowieckim Filip Dróżdż ze wsi Dąbrowa zgodził się ukrywać Żyda Mieczysława Paczkowskiego. Przyprowadził go Stefan Kowalski. Paczkowski był ukrywany przez rodzinę Drożdża oraz zamieszkującą wraz z nimi Józefę Zaborowską ok. dwóch miesięcy w specjalnie wykopanym bunkrze w stodole. 21 lutego 1943 r. zabudowania Drożdża, najprawdopodobniej w wyniku denuncjacji, zostały otoczone przez policjantów niemieckich. Być może jeden z nich nazywał się Betych. Według córki Kowalskiego Krystyny z Niemcami było trzech Polaków o nazwiskach Mickiewicz, Wypych i Krasiński. Policjanci zastrzelili Paczkowskiego. Filipa Dróżdża nie było w domu w czasie tych wydarzeń. Od tego momentu zaczął się ukrywać w Opocznie. Tam też 9 marca 1943 r. został aresztowany. Początkowo skierowano go więzienia w Tomaszowie Mazowieckim, a następnie do KL Mauthausen. W obozie przebywał od 15 czerwca 1943 r. (nr obozowy 31019). W okresie od 15 czerwca do 18 września 1943 r. był zatrudniony w komandzie zajmującym się rudą żelaza (Kommando Eisenerz). Filip Dróżdż został zamordowany w tzw. obozie wypoczynkowym na zamku Hartheim 1 lipca 1944 r. W obawie przed represjami związanymi z ukrywaniem Paczkowskiego wieś Dąbrowa opuściły także córka Dróżdża Krystyna (wyjechała pod zmienionym nazwiskiem Brelska) oraz siostra Genowefa Baran wraz z córkami Zofią i Teresą. Należy przypuszczać, że dobrowolnie zgłosiły się na roboty przymusowe do Niemiec (majątek Rosenhaugen), gdzie doczekały wkroczenia Armii Czerwonej.
Źródła: AIPN, IPN BU, 392/1172, Akta dotyczące ukrywania przez Filipa Dróżdża i jego rodzinę Mieczysława Paczkowskiego we wsi Dąbrowa k. Opoczna, rejencja łódzka w 1943 r., Protokół przesłuchania świadka Krystyny Grochowalskiej, Łódź, 17 I 1995 r., s. 10–11; ibidem, Protokół przesłuchania świadka Henryka Mastalerskiego, Łódź, 25 I 1995 r., s. 12–13; ibidem, Protokół przesłuchania świadka Zofii Szczepańskiej, Łódź, 26 I 1995 r., s. 14–15; ibidem, Protokół przesłuchania świadka Teresy Kucharskiej, Łódź, 25 I 1995 r., s. 16–17; ibidem, Pismo MKCK do Krystyny Grochowalskiej, Arolsen, 12 XII 1979 r., s. 3–4.
Autor: Tomasz Domański
