× Zamknij
× zamknij menu

Indeks represjonowanych

Andrzejczyk Edward Edmund, Andrzejczyk Franciszek

Andrzejczyk Edward Edmund, urodzony 18 sierpnia 1912 r., ojciec Franciszek, narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, rolnik, zamieszkały w okresie okupacji w miejscowości Czyżew Sutki, Landkreis Lomscha (powiat łomżyński), Okręg Białystok.

Andrzejczyk4 Franciszek, urodzony 7 lutego 1895 r., narodowość polska, wyznanie rzymskokatolickie, rolnik, zamieszkały w okresie okupacji w miejscowości Czyżew Sutki, Landkreis Lomscha (powiat łomżyński), Okręg Białystok.

 

Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:

Edward Edmund i Franciszek wraz ze Stanisławą Andrzejczyk (żoną Franciszka, macochą Edwarda Edmunda) oraz czworgiem dzieci Franciszka i Stanisławy: Henrykiem (ur. 1923 r.), Jadwigą (ur. 1927 r.) Eugenią (ur. 1924 r.) oraz Ireną (ur. 1922 r.), ukrywali w swoim gospodarstwie osiemnaście znanych im osób narodowości żydowskiej, zbiegłych z likwidowanego przez okupanta getta w pobliskim Czyżewie (wśród nich byli m.in.: Symcha Muncarz, Rajzel Brukowski, Izrael Muncarz z żoną i dziećmi, Mosze Kuzmacher z rodziną, Mashel Zylbersztejn, Fejwel Niewad, Eliahu Wisocki, żona i dzieci Zeliga Gromadzyna, Rochel Kachan, Rochel Lichtensztejn, Brocha Kirszenbojm, Judel Węgorz, Szmulik Lepak oraz jedna osoba z Zambrowa o nieznanym nazwisku). Za udzieloną pomoc otrzymali prawdopodobnie zapłatę od ukrywających się osób5. 20 marca 1943 r. żandarmeria niemiecka z posterunku w Czyżewie przeprowadziła rewizję gospodarstwa Andrzejczyków, w wyniku której zastrzelono Franciszka Andrzejczyka i trzy spośród przechowywanych osób. Pozostałych Żydów, z wyjątkiem trzech mężczyzn pozostawionych przy życiu, żandarmi rozstrzelali w pobliskim Szulborzu. W trakcie ponownej rewizji, przeprowadzonej przez żandarmerię w celu odnalezienia kosztowności rzekomo ukrytych przez Żydów, Edward Edmund Andrzejczyk został brutalnie pobity, w wyniku czego stracił wzrok w prawym oku.


Źródło: AIPN Bi, IPN Bi 1/1033, Poczery, Pomoc Żydom; ibidem, IPN Bi, 1/159, Akta w sprawie zbrodni popełnionych we wsi Czyżew Sutki, kol. Waniewo, Jedwabne pow. Łomża i Łapach; ibidem, IPN Bi, 1/158, Akta w sprawie zbrodni popełnionych przez żandarmów z Czyżewa w latach 1941–1944; ibidem, IPN Bi, 033/8, Raporty sytuacyjne obwodu AK-AKO Wysokie Mazowieckie; Zbiory OBEP IPN w Białymstoku: nieuporządkowany zbiór Z. Gwozdka, t. 26, Wypisy z materiałów archiwalnych Obwodu, s. 312 – wypis z raportu sabotażowo-dywersyjnego AK za marzec 1943 r.; AAN, Komitet dla Upamiętnienia Polaków Ratujących Żydów, 18, Relacja Edwarda Zawady, k. 50; Archiwum Państwowe m.st. Warszawy Oddział w Pułtusku, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Zatorach, pow. Pułtusk; Akta Urzędu Stanu Cywilnego w Czyżewie.

Bibliografia: Monkiewicz W., Za cenę życia. O ratowaniu Żydów w Białostockiem w okresie okupacji niemieckiej [w:] Białostoccy Żydzi, t. 2, red. A. Dobroński, W. Monkiewicz, Białystok 1997; Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat. Pomoc ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką w województwie białostockim. Informator wystawy, red. C. Kuklo, A. Pyżewska, E. Rogalewska, Białystok 2003; Monkiewicz W., Kowalczyk J., Pomoc Żydom w regionie białostockim podczas II wojny światowej [w:] „Studia Podlaskie”, 1989, t. 2; Mogli powiedzieć nie, „Kontakty” 1987, nr 39(363); Polacy–Żydzi 1939–1945, oprac. S. Wroński, M. Zwolakowa, Warszawa 1971; In the Circle of Agony of Heath, Simcha (Seymour) Moncarz [w:] Czyzewo Memorial Book (Sefer Zikaron Czyzewo), 1961.

Autor: Magdalena Dzienis

 

 

4 Występują różne formy zapisu nazwiska rodziny: Andrzejczyk, Jendrzejczyk, Andrzejczuk.

5 W Księdze pamięci Czyżewa (Czyzewo Memorial Book), znalazły się wspomnienia jednego z ukrywanych przez Andrzejczyków Żydów – Symchy (Seymoura) Mincarza, który twierdzi, że rodzina Andrzejczyków otrzymała od nich zapłatę

Wpis pochodzi z:

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej


Opis oraz gdzie kupić