Rydzewski Antoni, urodzony około 1904 r., narodowość polska, kawaler, zawód: rolnik, zamieszkały w okresie okupacji w Budach Stawiskich (powiat kolneński).
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Wraz z bratem Józefem i jego rodziną ukrywał w gospodarstwie jedenaście osób narodowości żydowskiej pochodzących z pobliskich Stawisk (m.in.: Fajwela Chankiewicza, Fajwela Kadisza z dwoma synami oraz rodzinę Melczaków: Abrama, Mendla, Szifrę, Sochera, Fajbę). W 1943 r. (dokładna data nieznana) w zabudowaniach Rydzewskich żandarmi niemieccy z posterunku w Stawiskach urządzili obławę. Prawdopodobnie miejsce schronienia Żydów wskazał jeden z okolicznych chłopów. Tego dnia w gospodarstwie, oprócz ukrywanych Żydów, przebywał tylko Antoni Rydzewski oraz dzieci jego brata, które w porę zdążyły uciec. Józef Rydzewski wraz z żoną przebywał na targu w Łomży. Antoni Rydzewski został brutalnie pobity przez żandarmów niemieckich, a następnie rozstrzelany. Śmierć ponieśli również ukrywani przez niego Żydzi.
Źródło: AIPN Bi, 1/771, Akta główne w sprawie zbrodni popełnionych przez żandarmów z posterunku w Stawiskach k. Kolna – tom I; AIPN Bi, 1/773, Akta podręczne w sprawie zbrodni popełnionych przez żandarmów z posterunku w Stawiskach k. Kolna; AŻIH, Relacje, sygn. 1997, Datner S., Zagłada Stawiska; Relacja dotycząca pomocy udzielanej Żydom przez Rydzewskich (w zbiorach OBEP IPN w Białymstoku).
Bibliografia: Engelking B., Jest taki piękny słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa 2011, s. 173; Krysiak M.P., Oni częstowali nas macą, a my ich chlebem, „Zeszyty Kolneńskie” 2009, nr 4, s. 109–114; Mogli powiedzieć nie, „Kontakty” 1987, nr 39 (363), s. 6; Monkiewicz W., Za cenę życia. O ratowaniu Żydów w Białostockiem w okresie okupacji niemieckiej [w:] Białostoccy Żydzi, red. A. Dobroński, W. Monkiewicz, t. 2, Białystok 1997, s.170; Monkiewicz W., Kowalczyk J., Pomoc Żydom w regionie białostockim podczas II wojny światowej, „Studia Podlaskie” 1989, t. 2, s. 368; Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945, woj. łomżyńskie, Warszawa 1985, s. 24.
Autorzy: Magdalena Dzienis-Todorczuk, Tomasz Gonet
