Nowak Tadeusz, urodzony 1909 r., zawód: robotnik, zamieszkały w okresie okupacji w Skarżysku-Kamiennej.
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Tadeusz Nowak pracował jako ślusarz remontowy w zakładach Hasag w Skarżysku-Kamiennej. W fabryce produkującej amunicję na potrzeby militarne Niemiec pracowali jako robotnicy Polacy, a od 1941 r. również Żydzi, których praca miała charakter przymusowy (z czasem zostali także osadzeni w obozach na terenie zakładu). W kwietniu 1943 r. (tuż przed świętami wielkanocnymi) Tadeusz Nowak został złapany na przekazywaniu jednemu z żydowskich pracowników chleba i listu od rodziny znajdującej się poza obozem. Niemcy przez kilkanaście godzin więzili go w areszcie na terenie zakładów. W tym czasie był poddany torturom. 21 kwietnia 1943 r. Tadeusz Nowak został przez werkschutzów doprowadzony z aresztu do szubienicy, którą zbudowano na fabrycznym placu. Na piersiach miał zawieszoną tablicę z napisem: „Za pomoc Żydom i dostarczanie listów”. Nowak został powieszony przez jednego ze strażników zakładowych. Egzekucja przez powieszenie nie powiodła się, więc został ostatecznie zastrzelony przez jednego z komendantów werkschutzu Kurta Krausego. Wyrok został wykonany publicznie, przed wszystkimi pracownikami Hasagu, z polecenia dyrektora fabryki Egona Dalskiego (oficera SS). Tadeusz Nowak został uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata 28 marca 1990 r.
Źródło: AIPN Ki, Ds. 25/67, Zabójstwa i maltretowanie robotników narodowości polskiej i żydowskiej w zakładach „Hasag” Skarżysko-Kamienna 1939–1945, t.4, 14; USC Skarżysko-Kamienna, Księgi zgonów.
Bibliografia: Bielawski W., Pilichowski C., Zbrodnie dokonane na Polakach przez hitlerowców za pomoc udzieloną Żydom, Warszawa 1981; Kuśnierz R., Polacy pomagający Żydom w zakładach zbrojeniowych „Hasag” w Skarżysku-Kamiennej (z materiałów byłej Okręgowej Komisji do Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach) [w:] „Kto w takich czasach Żydów przechowuje?...” Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namysło, Warszawa 2009; Urbański K., Zagłada Żydów w dystrykcie radomskim, Kraków 2004; Wroński S., Zwolak M., Polacy – Żydzi 1939–1945, Warszawa 1975.
Autor: Edyta Krężołek
