Likos Piotr, urodzony 15 października 1900 r., żona Apolonia, zawód: rolnik, zamieszkały w Opoce Dużej (obecnie powiat kraśnicki).
Likos Apolonia z domu Rzepecka, urodzona w lutym 1904 r., mąż Piotr, zamieszkała w Opoce Dużej (obecnie powiat kraśnicki). Natalia Likos, córka Piotra i Apolonii z domu Rzepeckiej, zamieszkała w Opoce Dużej (obecnie powiat kraśnicki).
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Piotr i Apolonia Likosowie prowadzili gospodarstwo rolne we wsi Opoka Duża. W okolicach tej wsi ukrywali się uciekinierzy z Annopola. Początkowo Piotr Likos dostarczał żywność ukrywającym się w lesie członkom rodzin Brenerów (Uszerowi z żoną oraz ich dzieciom „Szamci, Szmulowi, Złatej”), Kestenbaumów (Moszemu – dołączył po ucieczce z obozu w Janiszowie umożliwionej przez atak partyzantów na obóz – i jego dzieciom Jakubowi i Ester)12 oraz Esterze Zakalik13. Gdy w styczniu 1943 r. część ukrywających się zachorowała na czerwonkę i różyczkę, Likos zaproponował uciekinierom schronienie w swoim gospodarstwie. Do ukrywających się Żydów dołączyła również młoda dziewczyna Iza Ler z Annopola. Umieszczono ich na poddaszu, w stajni i w zagrodzie. Przebywali w gospodarstwie Likosów od lutego do czerwca 1943 r. Do codziennych obowiązków związanych z opieką nad ukrywającymi się została zaangażowana również kilkunastoletnia córka gospodarzy Natalia. W wyniku denuncjacji Niemcy przyjechali niespodziewanie do gospodarstwa Likosów. Poza Izą Ler wszyscy ukrywający się uciekli do lasu. Niemcy początkowo ostrzelali dach domu Likosów; gdy weszli do mieszkania, córka gospodarzy, Natalia uciekła przez okno. Pomimo strzałów oddanych w jej kierunku szczęśliwie zdołała się ukryć. Piotr Likos został pobity, a następnie wraz z żoną i Izą Ler zastrzelony. Natalii nie udało się znaleźć schronienia we wsi, dlatego też ukrywała się razem z ocalałymi w lesie. Przed zakończeniem wojny z rąk partyzantów zginęli Uszer Brener i jego żona. Pozostali uciekinierzy po wojnie wyjechali do Izraela, Argentyny i USA. Piotr, Apolonia i Natalia Likosowie 27 października 1993 r. otrzymali tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Źródło: AŻIH, Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem w Żydowskim Instytucie Historycznym (1979–2004), sygn. 1890.
Bibliografia: Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 1, red. I. Gutman, S. Bender, S. Krakowski, Kraków 2009, s. 402.
Autor: Tomasz Osiński
12 Biogram w Księdze Sprawiedliwych zawiera informację o tym, że Mosze Kestenbaum ukrywał się z trojgiem dzieci. Księga Sprawiedliwych…, Kraków 2009, s. 402; natomiast z listu Jakuba Kestenbauma wynika, że ukrywał się z ojcem Moszem i siostrą Ester. AŻIH, Dział Dokumentacji Odznaczeń…, sygn. 1890.
13 Osoba ta nie pojawia się w materiałach przechowywanych w ŻIH. Wynika z nich natomiast, że Likosowie ukrywali 14 osób, obok wymienionych również członków rodziny Chylów. AŻIH, Dział Dokumentacji Odznaczeń…, sygn. 1890.
