Rogozińska Maria z domu Leśniak, zamieszkała w Wierbce (powiat olkuski).
Rogoziński Piotr, urodzony około 1940 r., syn Marii, zamieszkały w Wierbce (powiat olkuski).
Przyczyny, okoliczności i rodzaj represji:
Maria Rogozińska wraz z synem Piotrem (około 3 lat) oraz dwiema córkami Marią i Heleną ukrywała w miejscu zamieszkania dwie osoby narodowości żydowskiej (kobietę o nazwisku Berlicka vel. Berlińska vel. Perlińska i nieznanego z imienia i nazwiska młodego mężczyznę), a także członków organizacji konspiracyjnej. Na skutek rewizji przeprowadzonej w gospodarstwie przez żandarmerię niemiecką zatrzymano ukrywające się osoby narodowości żydowskiej i zastrzelono je w pobliżu domu. Zastrzelono wówczas także dwóch Polaków, Piotra Sandrę oraz Piotra Podgórskiego. Okoliczności, w jakich Niemcy dowiedzieli się o ukrywających się Żydach, pozostają nieznane. W trakcie rewizji Maria Rogozińska wraz z dziećmi nie była obecna w domu. Potem, ostrzeżona o wydarzeniach, które rozegrały się na terenie jej gospodarstwa, bezskutecznie starała się znaleźć miejsce ukrycia dla siebie i swoich dzieci. Pozostawiła córki na terenie pobliskiej fabryki, a następnie udała się prawdopodobnie do swojego domu. Tego samego dnia wieczorem została ujęta wraz z małoletnim synem Piotrem i uwięziona w domu sołtysa. Stamtąd w dniu następnym, około 12 stycznia 1943 r.10, została odwieziona na zamek w Pilicy, gdzie stacjonowała jednostka żandarmerii. Brak bliższych informacji o okolicznościach, w jakich nastąpiło zatrzymanie. Maria Rogozińska wraz z synem Piotrem została rozstrzelana na zamku w Pilicy. Maria Rogozińska została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata 23 maja 2004 r.
Źródło: AFL, B 162, sygn. 8735, k. 1–200; AIPN Kr, Akta OKBZH w Krakowie, Ds. 32/69, AAP, Rozstrzelanie Marii Rogozińskiej w Pilicy zamku, k. 182–184, 196–202, 206–207; Yad Vashem, Departament Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, sygn. 10255 [Protokół przesłuchania świadka Piotra Ptaka w dniu 25 czerwca 1970 r. przed OKBZH w Krakowie; Protokół przesłuchania świadka Hanny Marii Szydłowskiej w dniu 24 listopada 1971 r. przed OKBZH w Krakowie; Protokół przesłuchania świadka Stanisława Staśko w dniu 29 marca 1972 r. przed OKBZH w Krakowie; Protokół przesłuchania świadka Marii Stanisławy Szoty z d. Rogozińskiej w dniu 1 marca 1972 r. przed OKBZH w Krakowie; Protokół przesłuchania świadka Heleny Karczewskiej z d. Rogozińskiej w dniu 23 listopada 1971 r.].
Bibliografia: Bartoszewski W., Lewinówna Z., Ten jest z Ojczyzny mojej: Wspomnienia z lat 1939–1945, Kraków 1969, s. 833, 837; Bielawski W., Pilichowski C., Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 56; Datner Sz., Niektóre dane o zbrodniach hitlerowskich na Polakach ratujących Żydów, Biuletyn GKBZH w Polsce, tom XVI, s. 161; „Biuletyn Wojewódzkiej Komisji Historyczej ZBOWiD w Katowicach” 1986, nr 6, s. 69; Datner S., Las sprawiedliwych, Warszawa 1968, s. 92; Kałuski M., Wypełniali przykazanie miłosierdzia. Polski Kościół i polscy katolicy wobec holocaustu, Warszawa 2000, s. 142; Samsonowska K., Dramat we wsi Wierbka i jego dalszy ciąg na zamku w Pilicy [w:] „Kto w takich czasach Żydów przechowuje?...” Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namysło, Warszawa 2009, s. 125–132; Wroński S., Zwolak M., Polacy–Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 413; Zajączkowski W., Martyrs of Charity, Washington 1988, s. 201.
Opracowanie: Tomasz Gonet
10 Ten termin [za:] Yad Vashem, Departament Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, sygn. 10255. Inne daty rozstrzelania: 12 lutego 1943 r. podaje M. Kałuski, Wypełniali przykazanie…, s. 142; około 15 stycznia 1943 r. – AFL, B 162, sygn. 8735, k.1–200; 15 stycznia 1943 r. – W. Zajączkowski, Martyrs…, s. 201; 14 stycznia 1943 r. – K. Samsonowska, Dramat we wsi…, s. 125.
